U Gradskom muzeju u Subotici otvorena je 5.12.2008. gostujuća izložba iz Muzeja afričke umetnosti u Beogradu, pod nazivom „Primarna umetnost“. Autor izložbe je Nataša Njegovanović Ristić, viši kustos muzeja.
Photo: Hever Miklos
Izložba Primarna umetnost - slike na stenama i, slike na telu, posvećena je slikarskom stvaralaštvu neolita i još starijem mediju, body artu. U fokusu istraživanja i izložbe je umetnost takozvanih „plošnih medija“ Afrike. Ova praksa seže u daleku prošlost o čemu svedoče pećinske slike i gravire pronađene u Sahari, istočnoj i južnoj Africi. Sahara, sa stotinama hiljada graviranih crteža i oslikanih stena predstavlja najveći neolitski slikani kompleks, nastao u dugom vremenskom rasponu od 7000. god. p. n. ere, do početka nove ere.
Zahvaljujući izuzetnom umeću likovno ukrašavanje ljudskog tela «body art» na afričkom kontinentu dovedeno je do savršenstva. Privremeno ukrašavanje tela -slike ostvarene bojom, čije je trajanje ograničeno i telesno ukrašavanje trajnim sredstvima – urezivanje (skarifikacija) i tetoviranje upražnjavalo je toliko afričkih zajednica koliko ih postoji u tako dugom vremenskom periodu, na primer narod Nuba i Dinka u Sudanu, Masaji i Samburu u Kenij, Murse i Bumi u Etiopiji, Kuba, Luba i Jombe u Kongu i drugi. Nezavisno od estetike ukrasa, nakita ili odeće koje je čovek nosio, samo telo je tretirano kao umetnički oblik – telo kao skulptura ili telo kao slika u koju su unete neiscrpna mašta i kreativnost. Veština telesne transformacije sprovedena različitim sredstvima dala je i različite perceptivne sadržaje koji se kreću od geometrijskih, floralnih i krajnje stilizovanih motiva do figurativnih predstava. Umetnost body arta, je i svojevrstan skup simbola, koji u izvesnom smislu nameću imperativ poznavanja „jezika“ u razumevanju značenja slika ili gravira, toliko važnih unutar određene zajednice. Ova umetnost u najvećem broju slučajeva potpada pod opšte kriterijume koji se ne odnose na samo polje individualne kreativnosti, nego, pre svega, na zajednički izraz unutar društvenog kontekstu. U tom smislu ova umetnost se može posmatrati kao funkcionalna, a samo posedovanje funkcionalističke vrednosti izjednačava je sa višim kodom dovodeći je u arhetipsku vezu sa precima kao magično polje odnosa.
Kod nekih etničkih grupa umetnost oslikavanjaje dovedena je do umetničke perfekcije. Njihov način dekorisanja lica i tela, koji je zabeležen šezdesetih i sedamdesetih godina 20. veka, sadrži elemente modernog slikarstva - nanošenje boje, kombinacija ornamenata i crteža, kompoziciona rešenja slika - čime i izazivaju pažnju naučnika i umetnika širom sveta. Ovde se uočava suštinski različit pristup u realizaciji slika, koje su nastale po slobodnom izboru tema, motiva, boja, vremena nastanka i njihovog nošenja. U ovom slučaju, protiv ustaljenih kanona, umetnik nudi i stavlja svoje telo u službu fantazije, imaginacije, jedine moguće avanture, da bi iskoračio iz kolektivnog obrasca u polje individualnog.
Pećinsko slikarstvo pustinje Sahare, stare civilizacije Egipta, Nubije i mnogi drugi regioni su izvor za proučavanje ukrašavanja lica i tela u ranim istorijskim periodima. Specifičnosti kultura naroda Afrike, Australije, Azije, Južne Amerike, Okeanije leže u činjenici da se umetnost oslikavanja lica i tela održala kroz milenijume sve do današnjih dana što potvrđuje svojevrstan nagon imanentan celom čovečanstvu.
