U Gradskom muzeju Subotica je 17. novembra 2016. otvorena retrospektivna izložba Pala Petrika (1916–1996) subotičkog slikara – istaknutog predstavnika enformela – i scenografa subotičkog Narodnog pozorišta (u periodu od 1951. do 1978). Izložba koja prikazuje sve stvaralačke faze umetnika, od socijalističkog realizma, preko kolorističkog ekspresionizma do enformela, priređena je povodom 100 godina od rođenja umetnika, a otvorili su je dr Jerko Denegri, istoričar umetnosti i Kata Đarmati, dramaturg, direktor Drame na mađarskom jeziku Narodnog pozorišta, gde je Petrik bio zaposlen. Prisutne je pozdravio mgr Ištvan Hulo, direktor muzeja, a nakon otvaranja je stručno vođenje kroz izložbu održala autorka izložbe, dr Olga K. Ninkov.
Pal Petrik spada među akademski obrazovane slikare Subotice čija se delatnost ispoljila u drugoj polovini 20. veka i pripada široj vojvođanskoj likovnoj i pozorišnoj sceni. Kao slikar se ističe senzibilnim kolorizmom i istraživanjima u oblasti enformela. Akademiju umetnosti završava u Beogradu u klasi Nedeljka Gvozdenovića (1951). Dugogodišnji je učesnik umetničkih kolonija u Senti, Bečeju i Bačkoj Topoli, a povremeno i u drugim umetničkim kolonijama. Dela mu se nalaze, osim u Gradskom muzeju Subotica, u Gradskom muzeju u Senti, Bečeju i Somboru, u Savremenoj galeriji Subotica, Savremenoj galeriji Zrenjanin, u Muzeju savremene umetnosti u Novom Sadu, Zavičajnoj Galeriji dr Vinko Perčić, te u privatnim kolekcijama. Dobitnik je Likovne nagrade Forum (Novi Sad, 1965), Oktobarske nagrade grada Subotice (1969), Ordena rada srebrnog stepena (Beograd, 1975), Nagrade dr Ferenc Bodrogvari (Subotica, 1980), Likovne nagrade Peter Kukac Nađapati (Bačka Topola, 1984).
Petrik spada u red retkih umetnika kod kojih se paralelno javlja izražavanje u dve umetničke discipline: u slikarstvu i scenografiji. U godine završetka studija zapošljava se u subotičkom Narodnom pozorištu, radeći kao scenograf za dramu na mađarskom, a često i za dramu na srpskohrvatksom jeziku (1951–1984), kao i za subotičko Dečije pozorište i pozorište u Bačkoj Topoli. Već pedesetih godina dobija pozitivne kritike za “smela scenografska rešenja koja donose nove, slobodnije akcente umesto starih šablonskih kulisa”, a na Susretima vojvođanskih pozorišta u više maha dobija nagrade za svoje scenografije (1969, 1973, 1975, 1984). Poseban segment izložbe čini preko tridest orginalnih Petrikovih scenografija za Narodno pozorište Subotica i jedno za Novosadsko pozorište (B. Breht: Čekajući Godoa), kao i nacrti za pozorišne sveske iz vremena kada se za dizajniranje nije koristio kompjuter, nego slikarska četkica, boje i olovka. Pal Petrik je tokom svog pozorišnog radnog veka, koje se proztezalo i na godine posle penzionisanja, do 1984. godine, sarađaivao sa velikim brojem režisera (57), ali je najduže i sa najvećim uspehom radio sa Mihaljom Viragom (od 1954. do 1980), utemeljiteljem novog, modernog stila u subotičkom pozorištu i učenikom zagrebačke Akademije u klasi Branka Gavele, te Ištvanom Saboom mlađim (od 1971. do 1984), koji je bio učenik predstavnika psihološke škole pozorišta, Huga Klajna. Često je sarađivao i sa Boškom Pištalom (od 1961. do 1983), a nagrađenu scenografiju za komad B. Brehta Majka hraborst, je radio za predstavu u režiji Ljubiše Ristića (1975/76). Na izložbi se mogu videti scenografije za predstave svetskih velikana dramske literature, ali i za domaće pozorišne pisce, čija su se dela po prvi put izvodila u subotičkom pozorištu, kao što je npr. Matija Poljaković, Ferenc Deak itd. Izložene scenografije su u mnogim slučajevima jedino sačuvani dokumenti u boji, pošto su se za većinu predstava svojevremeno snimale samo crno-bele fotografije.
Izložba slika i scenografija Pala Petrika je jedna od retkih poduhvata istraživanja i prikazivanja likovno-umetničke baštine vezane za subotičko pozorište, te integrisanja uloge likovnog umetnika u širi kontekst likovne i primenjene umetnosti Subotice i šireg regiona.
info: dr Olga K. Ninkov
photo: Svetlana Kolovič
